dr Marcin Jarząbek dr Marcin Jarząbek

KONTAKT: marcin.jarzabek@uj.edu.pl

Marcin Jarząbek (1984) – adiunkt w Zakładzie Antropologii Historycznej, absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UJ (2008) oraz historii w Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie (2009). W roku 2014 obronił rozprawę doktorską o pamięci zbiorowej polskich i czechosłowackich weteranów I wojny światowej w latach międzywojnia. Z urodzenia i z serca Górnoślązak, który wolny czas lubi spędzać włócząc się po górach lub włócząc się po muzeach.

Zainteresowania badawcze

Badawczo zajmuję się przede wszystkim społeczną i kulturową historią Europy Środkowej między połową XIX w. a połową XX w., ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska, I wojny światowej, weteranów wojennych oraz dziejów kolei. Obecnie realizuje grant poświęcony polskim doświadczeniom traum wojennych w XX w. Oprócz tego uczestniczę w kilku projektach badawczych poświęconych historii pojęć społeczno-politycznych w Polsce, demokratyzacji nacjonalizacji ternów pogranicza polsko-niemiecko-czechosłowackiego po I wojnie światowej, a także rozwoju przemysłów wiejskich na Orawie.

Osobne miejsce w moich zainteresowaniach zajmuje historia mówiona oraz problematyka pamięci zbiorowej i jej zastosowanie w badaniach historycznych. Temu właśni była poświęcona moja wydana w 2017 r. książka "Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojnia".

Dydaktyka w roku akademickim 2019/2020

Dla specjalności „antropologia historyczna": Historia mówiona, Historyk w przestrzeni miejskiej: analiza zjawisk kulturowych
Dla wszystkich studentów studiów I stopnia: Wybrane zagadnienia z socjologii
W ramach IPHSS programme (zajęcia w języku angielskim): Nationalism and Identity
Dla studentów Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (II stopnia): Granica nauk społecznych i humanistycznych

Sylabusy zajęć dostępne w systemie USOS.

W semestrze zimowym 2019/20 przebywam jako profesor wizytujący w Skalny Center for Polish and Central European Studies w University of Rochester w Stanach Zjednoczonych.

Publikacje

Książki

Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego, Kraków 2017, 309 ss.
Rybnik. Dzieje miasta i jego dzielnic, red. Zbigniew Hojka i Bogdan Kloch, t. 1-2, Rybnik 2017 (rozdział: Od miasteczka do miasta 1848-1918, t.1, s. 501-581).
Dzieje kolei w Polsce, red. D. Keller, Rybnik 2012 (Rozdział 1 Wprowadzający, współautor: Dawid Keller, s. 13-63; Rozdział 7.2: Dzieje kolei wąskotorowych na obszarze byłej Centralnej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, s. 375-395; Rozdział 9.10 Dzieje kolei wąskotorowych Wschodniej Polski (Hrubieszowska, Nałęczowska, Zwierzyniecka, Przeworska, Jędrzejowska, Starachowicka), współautor: Jarosław Cybulak, s. 445-458).
Współautor: Historia mówiona. Elementarz (Narodowe Centrum Kultury), Warszawa 2008.

Redakcja naukowa

W niewoli. Doświadczenie jenieckie i jego konteksty na przestrzeni dziejów, red. Marcin Jarząbek, Michał Stachura, Piotra Szlanta, Kraków 2019
Twórca – dzieło – badacz. Między dyscyplinami humanistyki, red. Emilia Januszek, Marcin Jarząbek, Maria Kobielska, Kraków 2013.

Artykuły, recenzje i materiały

Trauma á la carte, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 47 (2017), s. 333-339. Tekst online
Nie tylko PRL, czyli o potrzebie porównawczego spojrzenia na historię społeczną Bloku Wschodniego, „Światowid. Rocznik Muzeum PRL-u”, r. 4 (2017), s. 170-177.
It is good to ask good questions – posing questions in oral history interview as a theoretical problem, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, r. 6 (2016), s. 21-32. Tekst online
The Victors of a War that Was not theirs: First-World-War-Veterans in the Second Republic of Poland and their European Peers. A Story of the Ex-combatant Generation, "Acta Poloniae Historica", vol. 111 (2015), pp. 83-105. Tekst online

Jak polska kolej przestała być „nowoczesna"? Esej o obrazie PKP w Polskiej Kronice Filmowej, w: Sukcesy i porażki kolei w Polsce 1918-1989, red. D. Keller i M.Kapias, Rybnik 2015, s. 285-295.

Interpretacja jako sztuka doboru parafrazy, "Historyka. Studia Metodologiczne", t. 45 (2015), s. 161-164. Tekst online
Historia mówiona: między historią i pamięcią, między teorią a praktyką, między „zwykłymi ludźmi" a elitą, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej", t. 4 (2014), "Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia", t. 3 (2015: Elity w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989), s. 229-234. Tekst online
Recenzja: Łukasz Mieszkowski: Tajemnicza rana. Mit czołgu-pułapki w powstaniu warszawskim, 2014, w: Pol-Int. Studia o Polsce - interdyscyplinarnie. Tekst online

‘Lżynie Państwa' czyli codzienność przed sądem. Mikrohistoryczne spojrzenie na śląskość lat 30. XX w., „Rocznik Antropologii Historii", r. 4 (2014), nr 2.

Górnoślązacy żołnierze I wojny światowej. Rekonesans badawczy, w: Koniec starego świata – początek nowego. Społeczeństwo Górnego Śląska wobec pierwszej wojny światowej (1914–1918). Źródła i metody, red. B. Linek, S. Rosenbaum, K. Struve, Opole 2013, s. 26-35. Tekst online
Kolej na Górnym Śląsku w XIX wieku jako miejsce pracy, w: Zrozumieć Śląsk, red. B.Kloch i D.Keller, Rybnik 2012, s. 21-36.

Różne narracje historyczne o powstaniach śląskich i górnośląskiej historii lat 1919-1922 – próba typologii, w: Zrozumieć Śląsk, red. B.Kloch i D.Keller, Rybnik 2012, s. 143-158.

Powstańcy – między apoteozą a wzgardą. Stosunek do powstań i powstańców śląskich w latach 1919–2010 w: Górny Śląsk na zakręcie historii; konspekty zajęć dla Gimnazjów i szkół ponadpodstawowych, red. D. Jądro, St. Kucharczak, Rybnik 2011, s. 155-166. Tekst online
Jak uczących uczyć historii mówionej? – sprawozdanie z III Warsztatów oraz Walnego Zgromadzenia Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej", t. I (2011), s. 285-289. Tekst online
Dziedzictwo (sic!) modernizmu, „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni", t. 29 (2010), s. 76-81.Tekst online